چهارمین دوره سمپوزیوم کیوریتوریال تهران: روز دوم
چکیده‌ای از نشست‌ها و گفت‌وگوها
در روز دوم چهارمین سمپوزیوم کیوریتوریال تهران، گفت‌وگوها با تمرکز بر پیوند میان فضا، دانش، و کنش کیوریتوریال ادامه یافت.
نخست، الهام پوریا‌مهر در سخنرانی خود به اهمیت زیرساخت‌های شهری در ساخت دانش پرداخت و از امکان‌های کیوریتوری به‌عنوان واسطه‌ای میان فضای شهری و فضای اجتماعی سخن گفت. او با الهام از نظریات هانری لوفور و جورجو آگامبن، نگاهی انتقادی به پیکره‌ی پنهان شهر و تأثیر آن بر تجربه‌ی زیسته و آموختن از فضا ارائه داد.
در ادامه، ویویانا ککیا با مرور روند دو دهه‌ای پژوهش و فعالیت کیوریتوریال خود، بر ضرورت توسعه‌ی الگوهایی تأکید کرد که معرفت‌های بومی و موقعیت‌مند را در دل ساخت فرهنگی به رسمیت بشناسند. او از لزوم فاصله‌گیری از هژمونی شمال جهانی و از «چگونگی» درگیر شدن کیوریتور با زمینه، بیشتر از «چیستی» آن سخن گفت؛ رویکردی که هدف آن تقویت روایت‌های بدیل و موقعیت‌های فرهنگی مغفول‌مانده در دل نظام مسلط هنر است.
این سخنرانی نگاهی بازاندیشانه به مسیر کاری و پژوهشی من در حوزه‌ی کیوریتوریال از اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ تا به امروز دارد. انگیزه‌ی اصلی این مسیر، یافتن و توسعه‌ی مدل‌هایی در کیوریتوری بوده که بتوانند مشارکت خِرَدهای محلی را در تولید فرهنگ، به شیوه‌ای استعمارزدایانه و در حمایت از موقعیت‌های فرهنگی به‌حاشیه‌رانده‌شده ممکن کنند.
در این سخنرانی، به ظرفیت خِرَدهای موقعیت‌مند برای هدایت پروژه‌های کیوریتوریال به‌سوی استقلال از آن‌چه می‌توان «هژمونی شمال» در بافتار اروپایی نامید، می‌پردازم. این موضوع را با معرفی رویکردهایی پیش می‌برم که کیوریتوریال را در ارتباط با موقعیت‌های محلی بازاندیشی می‌کنند، و امکان آن را بررسی می‌کنند که چگونه این رشته می‌تواند زمینه‌ساز حضور دانش موقعیت‌مندی شود که پژوهشگر و کیوریتور، ایریت روگُف، به آن اشاره کرده است.
هدف اصلی در این مسیر، پرداختن به ظرفیت‌های کیوریتوری برای پرورش خِرَدهای محلی و تقویت نقش اساسی این روش‌ها، و روایت‌ها و تاریخ‌های بدیلی که از آن‌ها پدید می‌آیند، در ساختارشکنی هژمونی‌های موجود در نظام هنر است.
هژمونی بر یک مکان، فرهنگ یا جامعه می‌تواند از طریق کنترل شیوه‌های تولید تقویت شود. به همین دلیل، تمرکز من در این مسیر بر فرمت‌ها، روش‌شناسی‌ها و ابزارهایی است که به‌جای محتوا، به چگونگی مشارکت کیوریتوریال توجه دارند.
سپس، هانا یاکوبی به معرفی پلتفرم mohit.art پرداخت و چالش‌های تولید و ارائه‌ی دانش در میدان‌های بینافرهنگی را مورد بحث قرار داد. او با تکیه بر تجربه‌ی همکاری با هنرمندان و پژوهشگران در جنوب‌غرب آسیا، دیاسپورای جهانی آن و نیز مراکز هنری اروپا، به ضرورت توجه به ترجمه‌ی زیبایی‌شناختی، دام‌های بازنمایی، و عدم توازن در منابع اشاره کرد و از مخاطبان دعوت کرد تا در این گفت‌وگو مشارکت کنند.
پیش‌زمینه‌ها و چالش‌های تولید و انتشار دانشِ جایگزین، در هر بافت اجتماعی-سیاسیِ محلی متفاوت است. فعالیت پلتفرم و شبکه‌ی همکاری mohit.art بر فضاهای فراملی تمرکز دارد. این فعالیت درباره‌ی تبادل و همکاری میان هنرمندان، نظریه‌پردازان و کنشگران فرهنگی در زمینه‌های هنری و فرهنگیِ جنوب‌غرب آسیا، دیاسپورای جهانی آن، و همچنین مراکز هنری اروپا و آن‌چه ما «غرب پیشین» می‌نامیم، است.
در این گفتگو، به ضرورت‌های فوری و همچنین چالش‌های تولید و ارائه‌ی دانشِ فراملی می‌پردازیم: از جمله شکاف‌های نمایشی و دام‌های بازنمایی، ترجمه‌های زیبایی‌شناختی و روابط قدرت، و همچنین منابع و امکانات.
