چهارمین دوره سمپوزیوم کیوریتوریال تهران

چه می‌آموزیم وقتی نظام‌ها فرو می‌ریزند: مدل‌های جایگزین دانستن و کیوریتوری
۲۰ تا ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴ | چارسوی هنر: گالری دیدار، تهران | پخش زنده از طریق mohit.art

چهارمین دوره سمپوزیوم کیوریتوریال تهران با عنوان «چه می‌آموزیم وقتی نظام‌ها فرو می‌ریزند: مدل‌های جایگزین دانستن و کیوریتوری» از ۲۰ تا ۲۲ اردیبهشت ۱۴۰۴  به کیوریتوری فرشته موسوی، مدرس مستقل، کیوریتور و هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران در گالری دیدار و به‌صورت آنلاین از طریق mohit.art برگزار شد. تمرکز امسال بر الگوهای جایگزین آموزش و ساخت دانش بود، به‌ویژه در بسترهایی که نهادهای رسمی محدودکننده‌اند یا به بازتولید ساختارهای سلطه کمک می‌کنند. ما ظرفیت ابتکارات مستقل، شیوه‌های کیوریتوری، و پژوهش هنری را به‌عنوان ابزارهای آموزشی و مکان‌هایی برای مقاومت بررسی کردیم. محورهای کلیدی شامل روش‌های آموزشی انقلابی و فمینیستی، شیوه‌های دانش‌بنیاد جمعی و محلی، نقد «اکنون‌گرایی» در گفتمان معاصر هنر، و بحران کنونی کیوریتوری به‌عنوان یک روش و یک ساختار نهادی بود. از جمله سخنرانان می‌توان به مهدی انصاری، شهرزاد مجاب، مینا کشاورز، الهام پویامهر، ویویانا ککیا، هانا یاکوبی و هلموت دراکسلراشاره کرد.

همچنین از کتاب «کیوریتوریال، به‌عبارت دیگر» رونمایی شد؛ کتابی که محصول چند سال کار و گفتگو است. در کنار فرشته موسوی، سعید روانبخش، موسس چارسوی هنر (ناشر کتاب) و الهام پوریا مهر (یکی از نویسندگان) حضور داشتند. این کتاب صداها، تنش‌ها، و هم‌نشینی‌های متعددی را در حوزه‌ی کیوریتوری گرد هم می‌آورد که بسیاری از آن‌ها در گفت‌وگوهای سمپوزیوم نیز طنین‌انداز شد.

گزارش پس از رویداد

به‌عنوان کیوریتور و هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران، بسیار مشتاقم تا بازتاب‌هایی از این گردهمایی سه‌روزه‌ با عنوان چه می‌آموزیم وقتی نظام‌ها فرو می‌ریزند:مدل‌های جایگزین دانستن و کیوریتوری که بحث‌های پربار و تبادل‌نظرهای معناداری را شکل داد با شما به اشتراک بگذارم. این دوره از سمپوزیوم به میزبانی چارسوی هنر در نگارخانه دیدار تهران و با پخش زنده از طریق mohit.art برگزار شد و به این پرسش پرداخت که چگونه شیوه‌های کیوریتوری و آموزشی می‌توانند در برابر فشارهای سیاسی و شرایط بحرانی اجتماعی واکنش نشان دهند و تحت تأثیر آن‌ها شکل بگیرند — به‌ویژه در زمینه‌ی ایران.

چه در محل با ما همراه بوده‌اید، چه از طریق پخش زنده شرکت کرده‌اید یا اکنون در حال مرور رویداد هستید، امیدوارم این گزارش نگاهی به عمق و سخاوتِ مشارکت‌ها و گفت‌وگوهای شکل‌گرفته در این سمپوزیوم به شما ارائه دهد.

تمرکز امسال بر الگوهای جایگزین آموزش و ساخت دانش بود، به‌ویژه در بسترهایی که نهادهای رسمی محدودکننده‌اند یا به بازتولید ساختارهای سلطه کمک می‌کنند. ما ظرفیت ابتکارات مستقل، شیوه‌های کیوریتوری، و پژوهش هنری را به‌عنوان ابزارهای آموزشی و مکان‌هایی برای مقاومت بررسی کردیم. محورهای کلیدی شامل روش‌های آموزشی انقلابی و فمینیستی، شیوه‌های دانش‌بنیاد جمعی و محلی، نقد «اکنون‌گرایی» در گفتمان معاصر هنر، و بحران کنونی کیوریتوری به‌عنوان یک روش و یک ساختار نهادی بود.

ما با مهدی انصاری و طرح مسئله‌ی «اکنون‌گرایی» آغاز کردیم — بحرانی جدی که مانع کاوش عمیق‌تر در میدان کیوریتوری می‌شود. شهرزاد مجاب با تأمل عمیق و تأثیرگذاردرباره‌ی معنای نقد، این بحث را پیش برد و آموزش را کنشی رادیکال و رهایی‌بخش تعریف کرد.

مستند مینا کشاورز با عنوان هنر در خطر زندگی کردن  ما را دعوت کرد تا روایت‌های شخصی و کنشگرانه را بخشی جدایی‌ناپذیر از شیوه‌های آموزشی بدانیم — روایت‌هایی که اغلب از سوی ساختارهای غالب نهادی نادیده گرفته می‌شوند.

در روز دوم، تمرکز ما به سوی تجربه‌های بدن‌مند و مبتنی بر مکان رفت. الهام پوریا مهر ما را به زیرساخت‌های پنهان شهر برد و پرسید که چگونه می‌توان با فضا آموخت، نه صرفاً درباره‌ی آن. ویویانا ککیا ما را به غواصی استعاری و روشی دعوت کرد تا به شناخت‌های بومی و زیست‌مکان‌مند و ظرفیت‌های دگرگون‌کننده‌ی آن‌ها در تفکر کیوریتوری بپردازیم. این روز با روایت شخصی هانا یاکوبی به پایان رسید — داستانی از یک پرسش فردی که به ابتکاری کیوریتوری فراملی بدل شد، مبتنی بر مراقبت، شجاعت و کنجکاوی.

در روز پایانی، گفت‌وگویی با هلموت درکسلر داشتم که طی آن بار دیگر به مفهوم «بحران» پرداختیم — نه فقط به‌عنوان زمینه‌ای که کیوریتوری در آن عمل می‌کند، بلکه به‌مثابه چیزی که در خود کنش کیوریتوری نهفته است.

این دوره از سمپوزیوم همچنین شاهد رونمایی کتاب کیوریتوریال، به عبارت دیگر بود — کتابی که در طی چند سال، به‌عنوان یک پیشنهاد کیوریتوری شکل گرفته است. در کنار من، سعید روانبخش، موسس چارسوی هنر (ناشر کتاب) و الهام پوریا مهر (یکی از نویسندگان) حضور داشتند تا درباره‌ی روند تولید و چالش‌هایی که در این مسیر با آن مواجه بودیم صحبت کنیم. این کتاب صداها، تنش‌ها، و هم‌نشینی‌های متعددی را در حوزه‌ی کیوریتوری گرد هم می‌آورد — که بسیاری از آن‌ها در گفت‌وگوهای سمپوزیوم نیز طنین‌انداز شد.

مایلم از صمیم قلب از چارسوی هنر، به‌عنوان هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران، و تیم حرفه‌ای و متعهد آن قدردانی کنم؛ میزبانانی که با دقت و مسئولیت‌پذیری این رویداد را شکل دادند. در مقام نهادی مستقل که با چالش‌های فراوانی مواجه است، تعهد بی‌وقفه و باور آن‌ها به ضرورت کار کیوریتوریال، نقش کلیدی در تحقق این دوره ایفا کرد.

همچنین از همکاری بسیار ارزشمند mohit.art نیز سپاسگزارم که امکان دسترسی آنلاین گسترده به گفت‌وگوها وسخنرانی‌ها را فراهم کرد و یاری رساند تا دامنه‌ی این بحث‌ها از مرزهای فیزیکی فراتر رود.

در پایان، صمیمانه از همه‌ی سخنرانان، هم‌اندیشان و شرکت‌کنندگان سپاسگزارم — به‌خاطر حضور، بینش‌ها، و سخاوت در به‌اشتراک‌گذاری دانش. پرسش‌ها و تأملات شما همچنان در ذهن ما جاری‌ است و بی‌تردید بر شیوه‌های آینده‌مان تاثیر خواهد گذاشت.

با تقدیر و سپاس،
 فرشته موسوی
 کیوریتور و مدرس مستقل
 هم‌مؤسس سمپوزیوم کیوریتوریال تهران

خرداد ۱۴۰۴/ لندن