دو برداشت از سرامیک معاصر ایران- برداشت اول
نمایشگاه آثار منیر و مهدی قانبیگی
دو برداشت از سرامیک معاصر ایران٬ گزیده‌ای از نیم قرن رویکردهای مدرن و معاصر در هنر سرامیک ایران است.
برداشت اول،نشانگر ورود هنر سرامیک به موزه‌ها و گالری‌ها در دهه‌های هفتاد و هشتاد خورشیدی است. برداشت دوم، تجربه‌های نسل هنرمندان جوان را در خلاقیت‌های هنری سرامیک بنیان به نمایش می‌گذارد.
برداشت اول:
نمایشگاه آثار سرامیک منیر و محمد مهدی قانبیگی
کیوریتور: اسکندر قانبیگی
زمان برگزاری: ۲۰ خرداد تا ۵ تیر ۱۴۰۱
در دنیای هنر معاصر و در زمانه اکنون، تعریف هنر و هنرمند بیش از هر زمانی دگرگون شده است. اما آنچه در این عرصه مهم‌تر به نظر می‌رسد، الهامات هنرمند و تاثیرپذیری و تاثیرگذاری او و آثارش بر مخاطب است. اگر بخواهیم درباره هنر سرامیک معاصر ایران مطالعه‌ای انجام دهیم، به حتم نام دو هنرمند پیشرو در این عرصه انکارناپذیر است: منیر (متولد 1328) و محمد مهدی (متولد 1324) قان بیگی.
این دو هنرمند، با تاثیر گرفتن از تاریخ هنر ایران و جهان، شاهکارهایی در زمینه سرامیک و پُرسلان خلق کرده‌اند. از این دست آثار می‌توان به گاو مارلیک اقتباس گرفته از نقاشی‌های غارهای لاسکو و آلتامیرا در هزاره پانزدهم پیش از میلاد، خمره‌های بزرگ (هاگ) الهام‌گرفته از آثار مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد در تپه حصار دامغان و تپه سیلک کاشان، اسب‌های مُلهم از نگارگری دوران‌های سلجوقی و ایلخانی در قرن ششم و هفتم هجری قمری، و استفاده از خط کوفی مربوط به سده‌های آغازین تمدن اسلامی اشاره کرد.
از نظر تکنیک نیز توجه به دوره‌های تاریخی هنر ایران در آثار این دو هنرمند قابل بررسی است. از این میان می‌توان به آثاری اشاره کرد که با الهام از سفال‌های خاکستری هزاره سوم پیش از میلاد، لعاب سرخ، سفال زرین فام (مربوط به کیمیاگری قرن هشتم هجری قمری) و احیای سفال نیشابور آفریده شده‌اند. منیر و مهدی، برای خلق آثار هنری خود، از ترکیب مواد بی‌شماری در لعاب‌کاری بهره گرفته‌اند، از جمله مواد طبیعی همچون گیاه اشنون و مواد معدنی مانند انواع اکسیدها (اکسیدهای مس، منگنز، تیتانیوم، کبالت، سیلیس، کروم، سلنیوم و...). آنها طی سالیان متمادی از کوره‌های دست‌ساز با سوخت گازوئیل تا امکانات منحصر به فرد کارخانه چینی مقصود را آزموده و در روند خلق اثر، در لعاب‌کاری دست به آزمایش‌های طاقت فرسایی زده‌اند. گویی پایه و اساس آفرینش اثر که بخشی از وجود هنرمند است، به واسطه اتفاق و رخداد در کوره گذاشته می‌شود و هنرمند خود در انتظار دیدن اثر در پایان کار صبوری می‌کند.
از ویژگی‌های مهم آثار این دو هنرمند، شور اغواگرایانه‌ی رنگ است. لعاب‌هایی که همچون گذشته بصری هنر ایران درخشان و متنوع است. استفاده از خط و خوشنویسی، فرمهای با پیشینه تاریخی، اشکال هندسی، نقش گل و گیاهِ الهام گرفته از نگارگری ایرانی، و توجه به ادبیات کلاسیک و معاصر ایران همچون آثار سعدی، فردوسی، نظامی، احمد شاملو و مهدی اخوان ثالث، از مهم‌ترین ویژگی های آثار این دو هنرمند است. دو هنرمندی که به صورت خاص آثارشان از یکدیگر جدایی ناپذیرند؛ آثاری که از حیث زیبایی به میراث فرهنگی و بصری تاریخ ایران و جهان توجه داشته و از نظر مفهوم لحنی معاصر را در خود نهفته دارند، به طوری که یکی از آثار منحصر به فرد آنها در حوزه اینستالیشن (اثری به نام «بزها» متعلق به سال 1378) نشان از توجه این دو هنرمند به هنر معاصر دارد.
منیر مدرک لیسانس رشته سرامیک و محمد مهدی مدرک فوق‌لیسانس رشته تاریخ هنر و نقاشی خود را از دانشکده هنر مدرن دانشگاه کنتربری کشور انگلستان گرفتند و سال‌هاست که با جدیت در زمینه آموزش تلاش می‌کنند. کمک به تاسیس کارگاه‌های سرامیک برای علاقه‌مندان و توجه به رشد فرهنگی مرتبط با سرامیک به‌عنوان هنری معاصر، از مهم‌ترین دستاوردهای این دو هنرمند است. هفت دوره داوری دوسالانه سرامیک ایران و بیست دوره داوری جشنواره هنرهای جوانان، شرکت در بینال ونیز در سال 2012 و تدریس در دانشگاه‌هایی همچون دانشگاه الزهرا و دانشگاه میراث، نمونه‌ای از تلاش‌های دیگر این دو هنرمند است. ارتقاء سرامیک ایران به‌عنوان هنری منحصر به فرد در دوران معاصر، مدیون تلاش‌های منیر و محمد مهدی قانبیگی است و از این رو هر دو را می‌توان از پیشگامان هنر سرامیک معاصر ایران دانست.
دکتر حسین اردلانی